Τι είναι οι ηλιακές κηλίδες; Είναι περιοχές του ήλιου, κάτι σαν νησίδες, οι οποίες είναι οι πηγές των ηλιακών εκλάμψεων, δηλαδή μαζικών εκσφενδονίσεων μάζας από την επιφάνεια του ήλιου μαζί με έντονες εκπομπές ακτίνων UV. Ο φυσικός Heinrich Schwabe, καταγράφοντας τις ηλιακές κηλίδες, ήταν ο πρώτος που κατάλαβε ότι υπάρχει μια περιοδικότητα 11 ετών στην εμφάνισή τους. Κάθε 11 περίπου χρόνια ο ήλιος περνάει μια φάση υψηλής ενεργετικότητας με την εμφάνιση πολλών κηλίδων, οι οποίες με το χρόνια μειώνονται μέχρι να φτάσουν σε μια περίοδο ελάχιστης δραστηριότητας κ.ο.κ (δείτε το γράφημα της εικόνας). Σε αυτό το μοντέλο η συμπεριφορά του ήλιου παρέμεινε πιστή για περισσότερα από 200 χρόνια.
Το έτος 2008 ήταν ένα από αυτά όπου ο αριθμός των ηλιακών κηλίδων είχε φτάσει στο ελάχιστο. Αυτό ήταν άλλωστε προβλεπόμενο. Αυτό που προκάλεσε έκπληξη ήταν το πόσο μικρός ήταν ο αριθμός αυτός. Για την ακρίβεια δεν παρατηρήθηκαν κηλίδες στις 266 από τις 366 ημέρες του χρόνου (73%). Για να βρούμε μια χρονιά όπου ο ήλιος είχε λιγότερες κηλίδες πρέπει να γυρίσουμε πίσω στο 1913 όπου υπήρξαν 311 ημέρες χωρίς κηλίδες. Εν πάση περιπτώσει, από αυτά τα νούμερα οι ερευνητές πίστευαν ότι το 2008 είχαμε φτάσει στην περίοδο του ναδίρ της ηλιακής δραστηριότητας.

Όμως οι μετρήσεις ηλιακών κηλίδων έπεσαν ακόμη περισσότερο το 2009. Μέχρι τις 31 Μαρτίου είχαμε 78 από τις 90 μέρες χωρίς κηλίδες (87%). Αυτό σημαίνει ότι το αναμενόμενο ελάχιστο της ηλιακής δραστηριότητας που παρατηρούμε είναι ιδιαίτερα χαμηλό. Αν η δραστηριότητα του ήλιου παραμείνει σε αυτά τα επίπεδα ίσως πρόκειται για το χαμηλότερο ελάχιστο των τελευταίων 100 και πλέον ετών.

Και άλλες ηλιακές παρατηρήσεις οδηγούν άλλωστε σε παρόμοια συμπεράσματα. Μετρήσεις του διαστημοπλοίου Ulysses αποκαλύπτουν μια πτώση 20% στην δραστηριότητα του ηλιακού ανέμου από τα μέσα της δεκαετίας του 90, μια τιμή που είναι η χαμηλότερη που έχει παρατηρηθεί από το 1960 (από τότε δηλαδή που ξεκίνησαν αυτές οι μετρήσεις). Επίσης η λαμπρότητα του ήλιου έχει πέσει κατά 0.02% στις ορατές ακτινοβολίες και κατά 6% στην ακτινοβολία UV. Ακόμα και στις μετρήσεις των ραδιοτηλεσκοπίων ο ήλιος έχει φτάσει στο μικρότερο επίπεδο ακτινοβολίας από το 1955.

Όλες αυτές οι παρατηρήσεις έχουν ανοίξει μια συζήτηση στην επιστημονική κοινότητα για το κατά πόσον πρόκειται απλά για ένα ακραίο ελάχιστο σημείο ηλιακής δραστηριότητας ή για μια "διόρθωτική κίνηση" που ακολουθεί μετά από μια περίοδο με ιδιαίτερα έντονα μέγιστα επίπεδα δραστηριότητας (μιας και από το 1950 τα μέγιστα της ηλιακής δραστηριότητας ήταν ιδιαίτερα υψηλά).

JOHNPATRA